5 Adımda Problemlere Farklı Yaklaş
Sayı: 2
Merhaba, burası New X.
New X, yeni dünyanın yeni deneyimlerinin peşinde olanlar ve bu dünyayı tasarlamak isteyenler için düzenli olarak burada.
Ben Melih Taha ve bu sayıda; Design Thinking (Tasarım Odaklı Düşünme) yöntemleriyle problemlere nasıl sistematik ve yaratıcı şekilde yaklaşarak anlama pratikleri yapabileceğimiz üzerine bir şeyler paylaşacağım. Bakalım neymiş bu Design Thinking...
Bülten içeriği:
Nedir? Neden?
Design Thinking Aşamaları
Tavsiyeler ve Kaynak
İlk sayıya gelen ilgi ve güzel yorumlar için teşekkürler! :)
Design Thinking son yıllarda adını sıkça duyduğumuz bir kavram... Kulağa tasarımcıların edinmesi gereken bir kafa yapısı gibi gelse de aslında tasarımcı olmayan herhangi birinin de bilmesinin ve hayatında uygulamasının çok faydalı olacağı bir yaklaşım.
Peki nedir bu yaklaşım ve neden bu kadar popüler hale geldi?
Design Thinking, yaratıcı bir süreçten daha fazlasıdır. Başlangıçta, Stanford'da ürün ve hizmetler için bir yenilik yöntemi olarak geliştirilse de bugün, Design Thinking'i iş dünyasında ve toplumda anlamlı ve sürdürülebilir dönüşüm süreçlerini yönlendirmek için bir yaklaşım ve zihniyet olarak kabul ediyoruz. Design Thinking, yeni öğrenme ve çalışma modellerinin temeli olarak 'ortak aklı ve işbirliğini teşvik ediyor.
Nedir?
Tasarım odaklı düşünme, -özellikle- ekiplerin kullanıcıları anlamak, varsayımları tartışmak, problemleri yeniden tanımlayarak prototip ve test vasıtasıyla yenilikçi çözümler oluşturmak için kullandıkları doğrusal olmayan, sürekli yinelenen bir süreçtir. Beş aşamadan oluşan bu yöntem, kötü tanımlanmış veya nedeni bilinmeyen sorunların üstesinden gelmek için iyi bir yoldur. Genel amaç, ilk başta fark edilmeyen alternatif stratejileri ve çözümleri belirlemektir.
Bu beş aşama:
Empati
Tanımlama
Fikir Üretme
Prototipleme
Test Etme
İşte bu kadar! Bu adımları bildikten sonra artık geriye bu aşamaların detaylarına inmek ve uygulamak kaldı.
Sürecin herhangi bir noktasında önceki bir aşamaya geri dönebilirsiniz.
Her ne kadar özellikle tasarım ekipleri bu sistemle süreçleri anlamaya çalışıyor olsa da aslında hepimiz bu sistemi bilerek birçok probleme karşı yaklaşımımız değiştirebiliriz. Yazının devamında göreceğiz.
Peki, neden bu kadar popüler?
Apple, Google ve Samsung gibi dünyanın önde gelen markaları tasarım odaklı düşünme yaklaşımını kısa sürede benimserken Stanford, Harvard gibi dünyanın önde gelen üniversiteler de ilgili metodolojiyi öğretmeye devam ediyor. Tasarım düşüncesini kendi iş akışlarımıza dahil etmeden önce, neden bu kadar popüler olduğunu bilmemiz gerekiyor.
Tasarım Odaklı Düşünme, kutunun dışında düşünmenizi sağlar
İnsanların alışılmışın dışında düşünmesine yardımcı olur. Bu metodolojiyi kullanacak kişiler:
Baskın veya daha yaygın sorun çözme yöntemlerine uymayıp, yeni düşünme biçimleri geliştirmeye çalışırlar.
Ürünleri, hizmetleri ve süreçleri iyileştirme niyetine sahip olup, alıştıkları koşulları araştırmak için kullanıcıların ürünlerle nasıl etkileşime girdiğini analiz etmeye ve anlamaya çalışırlar.
Önemli sorular sorarlar ve varsayılanlara meydan okurlar.
Herkes bunu dahil olabilir
Yeni bir ürün veya hizmet oluşturmaya karar verdiğinizde tasarım sürecine kaç kişi dahil oluyor? Tasarım odaklı düşünme sisteminde herkes bu sürece dahil olabilir.
Yani bu, tasarımcıların bugüne kadar tasarladıkları çözümlerin üstüne tasarımcı olmayanların da yolculuğa dahil olarak ortak aklın gücünden daha fazla faydalanacağımız anlamına da geliyor.
Tamamen bilimsel bir yaklaşımda (örneğin verileri analiz etmek), insanlar duygulardan yoksun, temsili sayılara indirgenir. Öte yandan tasarım odaklı düşünme, kullanıcı ihtiyaçlarını daha eksiksiz bir şekilde anlamak için hem nicel hem de nitel boyutları dikkate alır.
Örneğin, market alışverişi gibi bir görevi yerine getiren insanları gözlemleyebilir ve mağazadaki ödeme sürecinden bıkmış hisseden birkaç müşteriyle konuşabilirsiniz (nitel veriler). Ayrıca onlara haftada kaç kez alışverişe gittiklerini veya kasada kendilerini belirli bir şekilde hissettiklerini de sorabilirsiniz (nicel veriler). Daha sonra bu noktaları birleştirerek kullanıcının acı noktalarının, ihtiyaçlarının ve sorunlarının bütünsel bir resmini çizebilirsiniz.
Tasarım odaklı düşünmenin bilimsel yanı
Tasarım odaklı düşünme hem sanat hem bilimdir. Problemin muğlak unsurlarına yönelik keşfetttiğimiz araştırma çıktılarını analitik araştırmayla, başka bir deyişle bilimsel yönüyle birleştirir.
Bu hoş karışım, daha öncesinde bilemediğimiz parametreleri ortaya çıkarır ve yenilikçi çözümlerin ortaya çıkmasına yardımcı olur.
Varsayımlarımızı sıfırlamak ve yeni bir zihniyet geliştirmek
Köprüden geçemeyen kamyonun hikayesini duydunuz mu?
Kamyon süren bir adam alçak bir köprünün altından geçmek istemiş ve geçebileceğini de düşünerek yoluna hız kesmeden devam etmiş ama yol ile köprü arasındaki mesafe kamyonun yüksekliği için alçak kalıyormuş. Bu yüzden kamyonumuz bir anda kendini yol ile köprü arasında sıkışıp kalmış halde bulmuş. Haliyle trafiğin tıkanmasına ve birçok kişinin mağdur olmasına sebep olmuş. Orada olan tüm personeller, itfaiyeciler, mühendisler ve kamyon şoförleri sorunu çözmek için bir araya gelse de bir çözüm bulamamışlar.
Ta ki yoldan geçen biri seslenene kadar:
"Neden lastiklerin havasını almıyorsunuz?"
Çözümün çok daha komplike ve zor olduğunu düşünen bunca kişi burunlarının ucundaki çözüme yoldan geçen bir adam sayesinde ulaşmışlar.
İşte beynimizde de durum böyle işliyor. Pek çok kez çözümleri, olması gerekenden daha karmaşık hale getirerek durumu zorlaştırıyoruz.
Bizi çözüme götürecek yolun çok daha basit olabileceğinin farkında olmalıyız. Zihnimizi günlük alışkanlıklarla tazelemeli ve pratikliğe daha açık olmalıyız.
Design Thinking hakkında bu kadar bahsettikten sonra gelin bir de bu süreçlerin nasıl olduğuna yakından bakalım.
Design Thinking Aşamaları
Empati
Bu adımda insanlarla etkileşime geçerek onlar hakkında detaylı bilgiler elde etmek amaçlanır. “Neden?” sorusu bu noktada çok önemlidir. Probleme maruz kalan veya kalma potansiyeli olan kişileri anlamak için yapılan her türlü araştırma metodu empati kapsamına girebilir.
Tanımlama
Empati yaptın. Bundan sonrası neyi çözeceğini bulma zamanı. Burada çözüm odaklı olmamız gerekiyor. Nerede sorun yaşanıyor? Problemi tanımlarken, empati adımında yaptıklarımızı mutlaka geriye dönüp tekrar incelemeliyiz.
Fikir Üretme
İhtiyaçları tanımladık ve problemimizi bulduk. Şimdi çözüm için fikir aramalıyız. Fikir adımında üretilen her fikir çok kıymetlidir. Bu yüzden ilk bulduğumuz fikre bağlı kalmamalıyız. Farklı açılardan bakıp yenilerini üretmeye odaklanmalıyız. Bu aşama, geniş bir süreci temsil eder. Yenilikçi çözümler bulmak için hem ışık olur hem de kaynak sağlar.
Prototipleme
Prototipler, kullanıcının etkileşime girebileceği herhangi bir şey olabilir. Örneğin, duvardaki post it’ler veya kağıt üzerinde çizilmiş bir arayüz.
Bu aşama deneyseldir. İlk üç aşamada tanımlanan sorunların her biri için en iyi çözümü belirlemek amaçlanır. Çözümler, önce prototipler içinde uygulanır. Daha sonra pratikteki deneyimlere göre kabul edilir, geliştirilir ve yeniden incelenir veya reddedilir.
Test Etme
Prototiplerden alınan çıktılar bize tasarımın çözüm için uygun olup olmadığı hakkında bilgi verir. Bu adım, kullanıcıları ve problemi anlayabilmek için fırsattır. İdeal olan, testi problemin yaşanması muhtemel doğal ortamında gerçekleştirmektir.
Deneyimi anlamak için ise gerçek durumu yakalamaya yardımcı olabilecek senaryolar oluşturmaya çalışmalıyız. Bir prototipi yerinde test etmek mümkün değilse, kullanıcıların bir rol veya görev üstleneceği daha gerçekçi bir durum oluşturulmalıdır.
İşte bu kadar!
Bu sayıda Design Thinking kavramı hakkında düşünmemizi sağlayacak bir yazı hazırlamak istedim. Dünyadaki tüm problemleri çözecek anahtar belki olamasa da bugünü dünden daha iyi hale getirmek için kullanabileceğimiz güzel bir yoldur.
Ne kadar farklı probleme ne kadar çözüm odaklı yaklaşırsak hem kendimiz için hem de çevremiz için daha iyi bir dünya o kadar mümkün olabilir.
İyi günler!
Bu bülteni düzenli olarak görmek isterim derseniz Substack'ten takip edebilir, bültene abone olabilirsiniz.
Tavsiyeler / Kaynaklar:
Tasarım Odaklı Düşünce Metodolojisi Nasıl Uygulanır? — The History of Design Thinking — Design Thinking — Why Everyone Should Prototype (Not Just Designers) — Why Design Thinking Works — Sympathy vs. Empathy in UX — Is Design Thinking overhyped?